Viyana
Avusturya'nın başkenti Viyana'da, Nisan 2021'den bu yana Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) kendisine bilinen İran nükleer anlaşmasının baştan kusursuz ve kusursuz müşterek biçimde uygulanması düşüncesince görüşmeler çabukluk kesmeden sürüyor.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora'nın başkanlığında devam eden görüşmelere Rusya, Çin, Almanya, İngiltere, Fransa ve İran'dan fevk dozaj temsilciler paydaşlık ederken 2018'de anlaşmadan yegâne cepheli çekilen ABD katılmıyor.
İran, ABD ile aracısız görüşmediği düşüncesince bu dü iklim arasındaki iletişimi vasıtalı kendisine AB Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı Mora sağlıyor.
Yaklaşık 10 aydır devam eden görüşmelerin sonuncusu ve en derinlemesine turu kendisine ikrar edilen 8'inci tur bitmeme ederken bilhassa İran çeşidinden meydana getirilen izahat sona yaklaşıldığına müteallik mesajlar içeriyor.
Garanti ve yaptırımların kaldırılmasına müteallik teyit mekanizması
Müzakerelerin ağır ilerlemesine sebep bulunan anahtar konu, İran'ın, 2018'de devrin ABD Başkanı Donald Trump'ın anlaşmadan yegâne cepheli çekilerek bu ülkeye müteveccih yaptırımları baştan yürütüm sonucuna benzeri müşterek durumun gitgide tekrarlanmaması düşüncesince Batılı ülkelerden istediği güvence talebi.
İran anlaşmaya varılması yerinde yaptırımların kaldırılmasına müteallik müşterek gözaltı mekanizması oluşturulmasını istem ederken bire müşterek sürede "2018 ateş tecrübesinin" tekrarlanmamasını sağlamaya çalışıyor.
Buna huzur bilhassa ABD edinmek az daha Batılı ülkeler, İran'ın nükleer faaliyetlerini hâlâ istikbal müşterek noktaya taşımaması düşüncesince müşterek an önceki anlaşma yapılmasını istiyor.
Müzakereleri, zecrî güvence talebi
Görüşmelerin odağında toprak meydan "garanti talebi", uzmanlar çeşidinden "yerinde müşterek dilek olarak" değerlendirilse de Rusya, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya kabil dünyanın ehemmiyetli ülkelerinin toprak almış olduğu etüt masasından çıkma kararı ABD arsıulusal müşterek anlaşmadan çoğalma politik müşterek anlaşma kendisine ikrar ediyor.
Bu da sağlanacak anlaşmanın ABD düşüncesince bağlayıcılığını zayıflatıyor. Mevcut iktidarın 3 sene sonraları değişmesi yerinde doğacak toy yönetim, isterse anlaşmadan yegâne cepheli çekilebiliyor. Bu sebeple İran bu olasılığı muhtemel olduğunca ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Taraflardan sona yaklaşıldığını yayınlayan açıklamalar
Bu hale karşın İran, ABD ve Rusya'dan meydana getirilen sonuç izahat DOĞRU müşterek tarihte anlaşma sağlanacağı sinyallerini veriyor.
Rusya'nın etüt heyetinin başlangıcında toprak meydan bu ülkenin BM Viyana Ofisi Nezdinde Daimi Temsilcisi Büyükelçi Mikhail Ulyanov, Rus basınına meydana getirdiği açıklamada, rastgele hususta oydaş olunmasa da anlaşmanın 20 sayfadan oluşan sonuncu belgesinin hazırlandığını söyledi.
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Başmüzakereci Ali Bakıri de karşı kat "anlaşmaya rastgele zamankinden hâlâ yakınız" açıklamasında bulundu. Son kendisine da ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, "ABD ile İran ortada aracısız müzakerelerin yapılmasının Viyana görüşmeleri bağlamında menfaatimize olacağına inanıyoruz." değerlendirmesinde bulunması bundan böyle sona yaklaşıldığı fikrini güçlendiriyor.
İran heyetinin Basın Danışmanı Prof. Dr. Muhammed Marandi, AA muhabirine, görüşmelere müteallik sonuç gelişimleri ve İran'ın yaklaşımını anlattı.
Marandi, halihazırda müzakerelerin bitmeme ettiğini, tarafların kimi hususlarda uzlaşma sağladığını fakat kimi mevzulara müteveccih ise çalışmaların bitmeme ettiğini belirterek ülkesinin hem ABD hem de Batılı devletlere müteveccih çirkin tecrübelere ehil olduğunu, bu çirkin tecrübelerin müşterek hâlâ tekrarlanmayacağının gösterilmesi icap ettiğini söyledi.
Müzakerelerin 8'inci turuna maruz çelimsiz aranın peşi sıra İran'ın toy önerilerde bulunduğuna müteallik değerlendirmelere de yer veren Marandi, görüşmelerin müşterek parçası olarak, müzakerelerde çapraz önerilerin rastgele devir bulunduğunu belirterek çözüme kavuşturulmamış hususlarda ABD ve Batılı devletlerin "ayak sürüdüğünü", İran’ın ise hal bulmak düşüncesince güç harcama ettiğini savundu.
"Önümüzdeki eyyam bence aşırı önemli"
Marandi, "Önümüzdeki eyyam bence aşırı önemli. Kilit kararlar verilecek. Bazı ehemmiyetli kararlar hâlâ Amerikalılar ve Avrupalılar çeşidinden alınmadı. İran, huzur tarafın lüzumlu kararları alabilme yeteneğine ehil olup bulunmadığı gitmek düşüncesince bekliyor." ifadesini kullandı.
İran'ın müzakerelere müteveccih devir kısıtlamasını nazar boncuğu devir ikrar etmediğini tamlayan Marandi, Batılı devletlerin kimi tarihler verdiğini fakat bu sürelerin rastgele müşterek evolüsyon kaydedilmeden geride kaldığını anlattı.
Marandi, "İran çabuk müşterek anlaşma sağlanmasını istiyor zira ABD ve Avrupalılar bayağı kişilere müeyyide uyguluyorlar. Çocuklara müeyyide uyguluyorlar. İnsanlara ateş çektirmeye çalışıyorlar. Açıkçası İran muhtemel bulunan en çabuk biçimde yaptırımların sonuç bulmasını istiyor. Ancak İran çirkin müşterek anlaşma istemiyor, güzel müşterek anlaşma olmasından tehlikesiz edinmek istiyor." dedi.
"Anlaşmayı ihlal fail değer ödemeli"
Olası anlaşmanın ihlali yerinde Batılı devletlere müşterek ücretinin olması düşüncesince İran’ın güç harcama ettiğini kail Marandi, İran'ın bu müzakerelerde (2015 anlaşması öncesindeki müzakerelere kıyasla), lüzumlu müşterek bedelin ABD ve Avrupalıların anlaşmaya müteallik kalmalarını sağlayacağını savundu.
Marandi, İran düşüncesince gözaltı ve teyit mekanizmasının aşırı ehemmiyetli bulunduğunu belirterek ABD ve Avrupalıların hakkıyla nükleer anlaşmayı uyguladıklarını göstermelerinin önemine ayraç etti.
2015'te meydana getirilen anlaşmada, yaptırımların kaldırılmasının denetlenmesine müteallik müşterek konu bulunmasına karşın Batılı devletlerin bunu namına getirmediğini istikbal devam eden Marandi, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansının (UAEA) İran'ın nükleer faaliyetlerini denetlediği kabil Batılı devletlerin anlaşmanın gereğini namına getirip getirmediğini denetleyen müşterek mekanizmanın oluşturulmasının ülkesi düşüncesince aşırı ehemmiyetli bulunduğunu anlattı.
Garanti mevzusuna da yer veren Marandi, ülkesinin müşterek biçimde bahis konusu garantiyi elde edeceğini anlatım ederek "Eğer Batılı devletler çeşidinden güvence verilemezse İran bu garantiyi iklim süresince sağlayacak." diyerek konuştu.
Bunun ne ikrar etme geldiğine müteallik ayrıntı hasretmek istemeyen Marandi, müşterek süre hâlâ beklendikten soran bu hususun aydınlatılacağını dile getirdi.
"Batılılar, kadem sürümezse anlaşma sağlanabilir"
Marandi, müzakerelerde devrin kendileri düşüncesince rüçhan olmadığını gerçek hususun akıllıca müşterek anlaşma bulunduğunu kaydederek "Batılı devletlerin kadem sürümeyi bırakmaları yerinde aşırı çabuk müşterek biçimde anlaşma sağlanabileceğini" söyledi.
İran'ın haklarından ödün vermemesi zımnında Batılı devletlerin hâlâ realist müşterek davranış süresince akıntı etmeye başladıklarını istikbal devam eden Marandi, fakat huzur tarafın atması müstelzim adımlar bulunduğunu laflarına ekledi.
