Portakal üretiminde Türkiye'nin önemli havzalarından bir tanesi bulunan Aydın'da toplam ürün güzeşte seneye mucibince arttı. Portakal, tonaj ve kalibre namına üreticisinin yüzünü güldürürken, üreticiler aracıların çokluğu dolayısıyla vatandaşların verim alırken bundan sonraları pare hesabı hazırlamaya başladığını fehva ederek bu mevzuya birlikte eritme bulunmasını istedi.
“İhracat olursa verim değerlenir”
İhracatın özelliğine mucibince portakal fiyatlarının da artım gösterdiğini fehva fail Köşk ilçesindeki portakal üreticisi umut Ertem, “Ürünümüz bu yıl güzel. Mandalina da az buçuk toplam ürün düşüklüğü mevcut fakat portakal verim olarak, tonaj ve kalibre namına da elleme durumda. Sulanmayan alanlarda ıvır zıvır kalsa da suyu bulunan alanlarda kalibre istiğna edici. Portakalı hem biçimde ağaç satı düşüncesince topluyoruz aynı zamanda ambara koyarak 2-3 ay bekletip o biçimde değerlendiriyoruz. Hal tutarları az buçuk gevşekti. Ancak gusülhane devreye girdikten sonraları kendini topladı. Depo fiyatlarının nasıl biteceğini bilmiyoruz. 3 ay sonraları ihtimal bugünkü sattığımız fiyattan da satabiliriz, ihtimal yüzdelik 70-80 farkla da satabiliriz. O az buçuk ucu bâtın birlikte durum. Portakalın aşkın elleme bedel kazanılmış olduğu seneler da ha lakin böylece bedel kazanmayıp on paralık satılmadığı seneler da oldu. Bu az buçuk dış satım ile alakalı. Malın mahsus birlikte bölümü ülke dışına dış satım namına giderse iç piyasada dünyalık değerleniyor, dünyalık eksildiği düşüncesince kıymetini koruyor. Olmadığında da bu malın bütünü ülke süresince gitmek mecburiyetinde kalıyor. Yurt süresince istihlak yerinde da bu yol malda aşkın baş döndürücü birlikte bereket oluyor. Bu vaziyette da alıp satanlar, halciler ve komisyoncular 'nasılsa dış satım yok' niteleyerek günce yahut haftalık namına hediye düşürüyor. Üreticinin de bu vaziyete dirlik yapabileceği birlikte bilinçlilik olmuyor. Ya satıp borcunu ödeyip önünü görecek yahut satmayacak çürütüp dökecek” dedi.
“Kilosu 2 liraya vaziyete satılıyor”
Fiyatların ürünün kalitesine mucibince değiştiğini kaydeden Ertem, “Fiyatlar gusülhane bazında 70 kuruş, ikinci destan dediğimiz destan dediğimiz verim 1 teklik 20 kuruş, başka kalibre namına aklık namına bilinen şişman ve elleme destan portakal da 1 teklik 70 kuruş ile 2 TL arasında. Bunlar yayıncı vaziyetteki alt kurul engelleme fiyatları. Bu malların 15 güne denli direnç gücü var. Herkes eritme düşüncesince verim kestiği devir bu vaziyette eritme fiyatı 1 teklik 60 kuruş seviyelerine düşüyor. Ama kamet az olduğunda ve müşteri haricen ulaştığında mülkü almaya başladığı devir hediye 2 bin teklik civarına çıkıyor. Genelleme meydana getirecek olursak şu anda ürünlerimiz 1 teklik 60 kuruş ila 2 teklik ortada satılıyor. İşlenmiş üründe ise bu hediye yayıncı değişiyor. O vaziyette halci yahut pazarcı ürünü alıyor, bizim buradaki mumlama fabrikalarına gidiyor. Burada üstünü aşina fehva ile gösteriş çekiliyor ve altlarına birer pare kartvizit konuyor. Bu vaziyette da kiloda 50 kuruş üzere birlikte maliyet henüz oluyor. 2 liranın dair 50 kuruş henüz ekleniyor” niteleyerek konuştu.
“Araya ne denli aşkın aracı girerse hediye da o denli aşkın artıyor”
Üretici namına kendilerinin 2 liradan sattıkları portakalların ana kent şehirlerdeki tezgahlarda 7 liraya denli çıkan fiyatlarla satıldığını ve bunun sebebinin de araya giren aracıların çokluğu bulunduğunu laflarına ekleyen portakal üreticisi Ertem laflarını şöyleki sürdürdü:
“Bizim sıkıntımız üretici namına ağaç tüketiciye ulaşamıyoruz ve malımızı ağaç piyasaya götürüp biricik hiçbir bey şansımız yok. Arada mecburen halciler olacak. Biz burada birlikte vaziyete dünyalık veriyoruz eritme komisyonunu kesip koyuyor. Araya süt ve gezi maliyeti de giriyor. Bu dünyalık İstanbul'a gittiğinde oradaki halci mülkü oraya denli getirmiş olduğu düşüncesince o da dair birlikte hediye henüz koyuyor. Oradan pazarcıya yahut manava gidiyor, onlar da karını yansıtıyor derken bu hakeza katlanıp gidiyor. Bizim burada vaziyete 1 teklik 60 kuruştan sattığımız portakal İstanbul'a vardığı devir 5, 6 yahut 7 liraya satılıyor. Aracılar ne denli çoğalır bütünü de kârını dair koyarsa tüketiciye gidene denli vatandaşın yiyemeyeceği seviyelere çıkıyor. Mesela bizim burada 1,5-2 teklik ortada satılırken, İstanbul ve İzmir'deki yurttaşlar az henüz pare hesabı yapıyor. Bugünün şartında girdi fiyatlarımıza bakarsak fiyattan kıvançlı değiliz. Ama beterin beteri var. Bu mülkü on paralık satmayıp çöpe dökmüş de olabilirdik. Onun düşüncesince memnunuz. Ama dikici herhangi birlikte devir gönlü geniştir, üretici elinden geldiğince henüz aşkın ve henüz birinci sınıf çıkmak düşüncesince efor harcar. Şartlar elvermediği devir da çiftçinin de yapabileceği birlikte bilinçlilik kalmıyor.”
Murat Uçkaç - İbrahim Kılınç
