Baghdad
Irak'ta dü büyük Sünni siyasi tekstil "Takaddüm" ve "Azim" koalisyonları, hükümet kuruluşa müzakerelerini kuma icra dair anlaşırken bu boyut 2003 sonrası önce kez "büyük Sünni koalisyonun oluştuğu" biçiminde yorumlanıyor.
Ülkede 10 Ekim'de meydana getirilen er umumi seçimlerde 37 iskemle kazanarak Meclisin ikinci büyük grubu bulunan emektar Meclis Başkanı Muhammed Halbusi liderliğindeki "Takaddüm" ve meydana getirilen sonuç ittifaklarla iskemle sayısını 34'e çıkaran Hamis Hançer liderliğindeki "Azim" koalisyonları, derinliğine devam eden musahabe trafiğinden sonraları 14 Aralık'ta bitirdikleri açıklamayla "hükümet ihdas müzakerelerini kuma müşterek komiteyle yürüteceklerini" duyurdu.
Irak'ta deminden Sünni birliğin sağlanması düşüncesince elbette müşterek biçim haritası izleneceği düşkünlük konusu.
Takaddüm ile Azim koalisyonlarının Meclis Başkanı talibi Halbusi
Halbusi'nin önderi bulunduğu Takaddüm Koalisyonu Sözcüsü Yahya Muhammedavi, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, seçimlerden sonraları Azim Koalisyonu ile tekraren müşterek araya geldiklerini belirterek, "Diğer ortaklara sunacağımız, üstünde uygun kaldığımız ve kuma meselemiz adına baktığımız konular; terörden kurtarılan sahaların imarı ve yerinden edilenlerin evlerine dönmesi." dedi.
Seçimi elde eden partilerle yapılacak musahabe ve müzakereleri yürütmeleri düşüncesince Sünni dü tarafın da katılımıyla müşterek "ortak komite" kurulduğunu anımsatan Muhammedavi, bu komitenin esas görevinin ülkenin istikrarını sağlayacak "gerçek millî teşrikimesai ve ortaklığı düz yazı etmek" bulunduğunu kaydetti.
Muhammedavi, Şii gruplardan Sadr Hareketine mi yok ise İran'a benzeyen Şii grupların toprak almış bulunduğu "Koordinasyon Çerçevesi" ismi altındaki bina ittifaka mı hâlâ benzeyen oldukları yönündeki soruya ise, "Önceliğimiz; kartlarımızı ve etüt mevzularımızı tarzı kazananlarla masaya yatırmak. Kürt ve Şii grupların sırf müzakerelere başlamamız düşüncesince Yüksek Federal Mahkemenin sonuncu seçme sonuçlarına müteveccih onayını bekliyoruz." cevabını verdi.
Yeni çağda Meclis Başkanlığı adaylarının Muhammed Halbusi bulunduğunu aktaran Muhammedavi, "Taraflar, kısaca Takaddüm ile Azim koalisyonları ortada müşterek tane Meclis Başkanı adayının Halbusi olması noktasında anlaşma lakırtı konusu." sanarak konuştu.
"Sünnilerin taleplerinin Şii ve Kürt taraflara kuma biçimde sunulması önemli"
Irak Araştırma ve Düşünce Merkezi Başkanı İhsan Şammari, bahis konusu dü Sünni koalisyon ortada ideolojik adına düşünce ayrılığı bulunsa da "yerinden edilenlerin evlerine dönmesi ve Sünni sahaların baştan imarı" kabilinden mevzularda kuma düşünce ve gösterime ehil olduklarını söyledi.
Şammari, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Azim ve Takaddüm, aralarında kuma müşterek ideolojik doğrultu olmasa da seçimlere ittifakla girebilirdi. Her dü tarafın ayrı amacı ve politik mercisi lakırtı konusu. 2003 sonrası siyasette Sünni birliğinden lakırtı buyurmak düşüncesince daha erken. Ancak Sünnilerin taleplerinin Şii ve Kürt taraflara kuma biçimde sunulması ehemmiyetli olacak. Bu boyut hükümetin kurulması ve bakanlıkların dağıtılması noktasında değişebilir. Sünnilerin aralarında birleşememe halleri Şiiler ve Kürtlerinkinden değişik değil. Seçimlerde doğrultmak başka, temessül ettikleri oluşumun haklarını güvence dibine kabul buyurmak apayrı müşterek şey. Sünni partiler şimdiye derece bunu sağlam başaramadı."
Hançer'in önderi bulunduğu Azim'in İran'a benzeyen Koordinasyon Çerçevesi'ne, Halbusi'nin önderi bulunduğu Takaddüm'ün ise Sadr'a hâlâ benzeyen durduğunu kail Şammari, "Hükümetin paylaşılması ve Meclis Başkanlığı bahis konusu olunca Sünni dü yan birleşecek ve kuma müşterek eda sergileyecek. Bu koalisyon, müşterek tarafa dirlik öbür müşterek tarafla olmayı seçmeyecek." biçiminde konuştu.
"Aralarındaki sorunları eritmeleri gerekiyor"
Iraklı politik çözümleyici Raad Haşim, ülkedeki Sünnilerin birleşmesinin ehemmiyetli hamle bulunduğunu tabir ederek, "Bu grupların birleşmesi aralarındaki tamamı problemlerin sıfırlanması anlamına gelmez fakat bunlar tali plana atılır. Sünni dü yan arasındaki görüşmelerin sıkılaşması olumludur ve lazım müşterek tane müşterek oluşumun bileşenleri ortada isterse tamamı politik oluşumlar ortada gerginliği azaltır." dedi.
Siyasi ve mezhepsel gerekçelerle namevcut sevgili Sünnilerin akıbeti ve yerinden edilenlerin durumunun dü Sünni yan ortada kuma özellik olduğuna ayraç fail Haşim, şunları kaydetti:
"Bunların uygulanması dair tökezlemeler yaşanabilir. Öncelikle aralarındaki tamamı sorunları eritmeleri ve hükümette toprak kabul buyurmak düşüncesince hizipçilikten vazgeçmeleri gerekiyor. Bu da Irak'taki politik kefaret ve denge, hizipçiliğe alakalı bulunduğu düşüncesince emeksiz olabilecek müşterek boyut değil."
Şii ve Kürtlerin tersine Sünnilerin aralarındaki sorunları giderebilmelerinin güç olsa da olanaksız olmadığını dile getiren Haşim, Sünnilerin Şii gruplara gereğince en çelimli etüt mevzusunun Meclis Başkanlığı olacağını savundu.
"Sadr Grubu ile benzeyen olmaları hâlâ mantıklı"
"Sünni grupların, İran'a benzeyen Şii bina kuruluşu Koordinasyon Çerçevesi ile görüşmeleri meşkûk bulunabilir ve gerelti peşinde olanların duyurulmaması kuşkuları artırılabilir." diyen Haşim, şu biçimde bitmeme etti:
"Sünni müşterek tarafın Maliki veya tarzı kaybeden rastgele müşterek milis müşterek tarafla görüşmesi tabanda kuşkuya bozukluk olabilir. Şii ve Kürtlerle kuma biçimde görüşülmesi hâlâ uygun olacaktır. İki yan da -Azim ve Takaddüm de- Şii müşterek tarafa dirlik öbür müşterek Şii tarafın beraberinde siyasa yürütmeyeceklerini ve göz boncuğu tarafı ütülmek istemediklerini anons etti. Seçimi kaybeden ve aralarında sağlam uzlaşamayanlardan (Koordinasyon Çerçevesi) ziyade, 73 iskemle elde eden Sadr Grubu ile benzeyen olmaları hâlâ mantıklı. Buna demokratik doğruluk adına da bakılmalı."
Irak'taki politik gruplar, Yüksek Federal Mahkemesi sonuncu seçme neticelerini onaylamadığı düşüncesince daha resmi adına hükümet ihdas müzakerelerine başlamadı.
İran'a benzeyen Şii Fetih Koalisyonu önderi Hadi Amiri, seçimlerin iptali düşüncesince Yüksek Federal Mahkemesine başvurmuş, mahkemenin bu başvuruyu 22 Aralık'ta görüşeceği bildirilmişti.
Seçimlerden müşterek numara fırka çıkan Sadr Hareketinin önderi Mukteda es-Sadr, "ulusal çokluk hükümeti" ihdas yapmak istediklerini açıklamıştı. Tahran yönetimine mesafeli bulunan Sadr, İran’ı ayraç ederek "dış devletlerin müdahalesinden ırak müşterek hükümet" kurulmasını istediklerini tabir etmişti.
