İstanbul
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, akıbet senelerde ayrımlı ülkelerden bildirilen ve adenovirüs ile ilişkilendirilen "gizemli hepatit" vakalarının Kovid-19 salgını üzere beraberinde levha oluşturacağını düşünmediğini söyledi.
Sebebi daha bilinmediği düşüncesince "gizemli" yahut "nedeni belirsiz" adına isimlendirilen hepatit olayları ayrımlı devletlerde görülmeye bitmeme ediyor.
Fotoğraf: Elif Küçük/AA
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 16 Nisan'daki açıklamasında, İngiltere'de 74 çocukta hepatit virüsü belirleme edildiğini duyurdu. Daha sonraları ABD, İspanya, İsrail, Danimarka, İrlanda, İtalya, Norveç, Fransa, Romanya, Belçika, Hollanda ve Japonya'da ortaya çıkan olaylarla ait akıbet izah Kanada'dan geldi.
Özellikle soy sop gözyaşı grubunda tanıdık hastalık, sarılık, ishal, gaseyan ve rahim ağrısı şikayetleriyle seyrediyor. Şu anne derece kestirmece 200 çocuğun enfekte olduğu, bu çocuklardan bazılarının ise ağırbaşlı uykuluk iltihabı zımnında uykuluk nakli yapılarak otama edilmiş bulunduğu biliniyor.
Bazı olaylarda adenovirüs saptanması ise rahatsızlığı tetikleyen etkenin bu virüs olabildiği ihtimalini akıllara getiriyor.
Etkeni araştırılıyor
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, "Yeni beraberinde global müstevli kabil mu?" endişesi de yaratıcı olaylara ilişikli AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
İngiltere'nin, hanuman 2022'den itibaren Birleşik Krallık sahasında ishal, hepatit ve şuur değişimleri canlı olaylar görülmesi üstünde DSÖ'ye bildirimde olduğunu hatırlatan Aydın, hâlâ sonraları bambaşka devletlerde de bu çeşit şikayetlerin olup olmadığının anlaşılması düşüncesince DSÖ'nün uyartı yayımladığını anlattı.
DSÖ'nün bildirisi üstünde ayrımlı ülkelerden ilkin 1-16 gözyaşı aralığında benzeşim özellikteki olguların bildirildiğini kaydeden Aydın, esasen civar vakaların teşrinievvel 2021'de ABD'nin Alabama eyaletinde görüldüğünü, buradaki 5 çocukta hepatite rastlandığını fakat bunun İngiltere'deki olaylardan sonraları DSÖ'ye bildirildiğini dile getirdi.
Aydın, vakaların nedeninin, epidemiyolojik ve toksikolojik araştırmalarının sürdüğünü belirterek, şu şekilde bitmeme etti:
"Vakalar ortada eş hasiyet daha saptanmadı. Ancak olguların yarısına yakınında adenovirüs belirleme edilmiş. Ayrıca, hepatit gelişmeden 1-2 hafta evvela ishal, halsizlik ve bunun peşi sıra hepatit ortaya çıkmış bulunduğu saptanmış. Adenovirüs saptananlarda meydana getirilen gelecek araştırmalarda de şişman kısmında adenovirüs 41'in aktif fiil bulunduğu belirlenmiş. Ama hepatitin etkeni kesme adına adenovirüs 41 mi bilinmiyor. Adenovirüsler hepatit tablosuna hastalık ihtimalî virüslerdir. Ancak çoğu kez muafiyet sistemi baskılanmış insanda hepatit yaptığını biliyoruz. Sağlıklı çocuklarda hepatit tablosu oluşturması toy beraberinde durum. Tabii buna adenovirüs mü olmadan olguların beraberinde bölümü Kovid ile ayrımsız çağda adenovirüsle enfekte olmuşlar, ikisinin baş başa olması mı etken, daha belirgin beraberinde bilinçlilik yok."
Aydın, hastalığın ilkin soy sop gözyaşı grubunda görüldüğünü anımsatarak, "Kovid döneminden çıktık. İzolasyon önlemlerinin kesif uygulanmış bulunduğu beraberinde dönemden geçtik. Maske kullanması fazlaydı. İnsanlar birbirinden izole durumda yaşıyorlardı. Dolayısıyla ilkin soy sop grubunun virüslerle tanışmış bünyeleri yok. Acaba, toy tanışmaları yardımıyla mi adenovirüsler bu derece saldırgan beraberinde gelişim seyretti, hepatit tablosu oluşturdu olmadan ayrımlı beraberinde adenovirüs türü, toy beraberinde varyantı mı var? Herhalde bunların bütünü gelecek günlerde netlik kazanacak konular." diyerek konuştu.
El hijyenine ilgi edilmesi gerekiyor
Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, hastalığın, bazısı çocuklarda uykuluk iltihaplanması ve aza nakline kere açmasında, verilen kalınan virüs yükünün, alttaki yatan rahatsızlıkların ve muafiyet sistemlerinin çarpıcı olabileceğini anlatım etti.
İngiltere'nin bildirdiği olaylara bakıldığında, akıbet 4 ayda rastlanan adenovirüs vakalarının esbak yıllarda beraberinde yıl ortamında görüldüğüne dikkati çekici Aydın, "Yani, baş döndürücü çelimsiz sürede adenovirüs enfeksiyonu sayısında çoğalma saptanmış. Bu, peçe ve tecrit önlemlerinin azalmasına ilişikli ümranlı olabilir. Çünkü adenovirüsler ayrımsız Kovid üzere damlacık ve dek kanalıyla bulaşabilirler." dedi.
Özellikle ishalle seyreden olaylarda hepatit geliştiği dikkate alındığında, el hijyenine hâlâ baş döndürücü ilgi edilmesi icap ettiğini vurgulayan Aydın, şu önerileri sıraladı:
"Hepatit, cır cır tablosundan sonraları oluşabildiği düşüncesince ilkin soy sop bezi kullanan çocuklarda bu gidişat mevcutsa, evlatların şişko bulundukları yetiştirme yurdu üzere ortamlarda soy sop bezi muhavvil şahısların ellerini behemehâl yıkamaları gerekiyor. Çocuklar erişkinler derece kontrollü değiller. Ortak yük kullanabiliyorlar. Her muhtelif gıdayı ağızlarına, burunlarına götürebiliyorlar. Ellerini, gözlerine sürebiliyorlar. Çocukların el hijyenine alıştırılmaları, küçüklere iş sağlayan erişkinlerin de el hijyenine extra ilgi etmesi gerekiyor bu dönemde."
Kovid-19 üzere beraberinde salgına kere açar mı?
Prof. Dr. Aydın, "gizemli hepatit" vakalarının Kovid-19 üzere beraberinde salgına kere açıp açmayacağına müteallik şu değerlendirmelerde bulundu:
"Kovid teneffüs kanalıyla bulaşan, görülmemiş beraberinde virüstü. Şu anda bulunan bulunan etkeni bilmiyoruz. Ama teneffüs kanalıyla bulaşsaydı, olaylarda baş döndürücü hâlâ aceleci beraberinde çoğalma beklerdik. Tabii aktif fiil adenovirüsler ise onlar da damlacık kanalıyla bulaşabilirler. Kovid üzere beraberinde levha oluşturacağını, o derece aceleci beraberinde çoğalma olacağını düşünmüyorum. Ama etkeni bilmediğimiz düşüncesince belirgin beraberinde bilinçlilik anlatmak zor."
Hastalığın Kovid-19'a huzur imal edilen aşılarla ilişkisinin de sorgulandığına ayraç fail Aydın, "Şimdiye derece hepatit ortaya çıkan vakaların hiçbiri Kovid-19 aşısı olmamış. Yani, aşısız çocuklarda meydana mevrut tablolar bunlar." bilgisini verdi.
Aydın, ailelerin, çocuklarında ishal, rahim ağrısı, şuur değişikliği ve hepatit şikayetleri gözlemlemesi halinde, doğrudan beraberinde keyif merkezine başvurmalarını haber mektubu etti.
