Kudüs
Tarihi Filistin topraklarında 1948’de başlamış bulunan ve 1967’deki 6 Gün Savaşı ile yayılan işgal, 1987’ye derece bu vaziyeti takviye süreci ve Filistinlilere müteveccih kalan baskıyla Filistin halkının evvel el indinde eksiksiz şekilde İsrail’e erinç çırçıplak direnç başlatmasına illet oldu.
"Taş İntifadası" şekilde adlandırılan bu el ayaklanmasının fitili, İsrailli indinde şoförün, kamyonunu Gazze Şeridi’nde Filistinli işçilerin üstünde sürmesi ve kimi işçilerin yaşamını kaybetmesiyle ateşlendi.
Gazze Şeridi’nde başlamış bulunan ve karışma altındaki Doğu Kudüs ile Batı Şeria’ya sıçrayan İntifada sürecinde, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ve bünyesindeki Fetih Hareketi'nin Filistinliler nezdindeki itibarı sarsılırken, Hamas ve İslami Cihad Hareketi'nin yıldızı parlamaya başladı.
Filistin halkının yaşamış bulunduğu acıları indinde kere elan evren gündemine haiz İntifada süreci, İsrail’i FKÖ ile masaya oturmaya zorladı. Yaklaşık 6 sene devam eden bu proses İsrail ile FKÖ ortada imzalanan Oslo Anlaşması ve Filistin Yönetimi’nin kurulmasıyla sona erdi.
Hamas ve İslami Cihad, İsrail ile FKÖ ortada varılan anlaşmayı tanımasa da İsrail güçlerinin kimi değini noktalarından çekilmesiyle alanda potansiyel farkı düştü.
Birinci İntifada sürecinde 1162 Filistinli İsrail güçlerince öldürüldü, kısaca 90 bin kişioğlu yaralandı.
"1967 Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler İntifada’ya tarz açtı"
Filistinli gazeteci Mahfuz Ebu Turk, Birinci İntifada'nın 34’üncü senesinde Doğu Kudüs’teki evinde mihman etmiş bulunduğu AA ekibine, o süreçte Kudüs ilkin kazanmak az daha Filistin topraklarında İsrail işgaline erinç yaşananlara müteallik tanıklıklarını anlattı.
İsrail devletinin kuruluşuyla emsal bulunan Ebu Turk, Filistin direnişinin Arap ülkelerine erinç İsrail’in galibiyetiyle sonuçlanan 1967’deki 6 Gün Savaşı daha sonra da bitmeme ettiğini, buna mukabil İsrail’in Filistinlilere müteveccih uygulamalarının şiddetinin de arttığını vurguladı.
Ebu Turk, "1967 Savaşı ve sonrasındaki gelişmeler Birinci İntifada'nın yarık vermesine illet oldu. Fedailer 1967 daha sonra da eylemlerini sürdürdü. Şehitler veriliyordu, gözaltına alınma uygulaması aşırı artıyordu." dedi.
Kendisinin de 1967 işgali sonrası gözaltına alınanlar ortada bulunduğunu tamlayan Ebu Turk, bu denetleme ve edisyon döneminin kullanıcılarını aşırı etkilediğini, bundan dolayı indinde hınç patlaması yaşandığını söyledi.
Bir taraftan Filistinlilere müteveccih uygulamalarının şiddetinin arttıran İsrail'in başka taraftan Filistinlilere emek vermek izinleri çıkarmaya başladığını kaydeden Ebu Turk, bunun kazançlı durumun iyileşmesini sağladığını, fakat siyasetçi durumun kişilerin şen etmesine müsaade vermediğini dile getirdi.
Ebu Turk, Gazze Şeridi’ndeki Cibaliya Mülteci Kampı’ndan çıkan Filistinli işçilerin İsrailli indinde kamyon şoförünün vasıtalı saldırısına sunulan kalmasının Filistin sokağında biriken öfkenin patlamasına illet bulunduğunu aktararak, "Filistin’in en şişman sığınmacı kampı bulunan Cibaliya ayaklandı. İntifada burada başladı. İntifada ateşinin alevi ilkin kâffesi Gazze Şeridi’ni sardı, oradan Batı Şeria ve Kudüs’e sıçradı." diyerek konuştu.
İntifada döneminin işgale erinç dev indinde içtimai isyana dönüştüğünü kail Filistinli eski gazeteci, "Bu gestalt bebek ve gençlerin millî eylemlere katılmasını da sağladı. Filistinliler o vakitler işgalin bugün erte sona ereceğini sandılar. İnsanlar işgalin bu derece süreceğini beklemiyorlardı, bugüne derece bitmeme edeceğine inanmıyorlardı." ifadelerini kullandı.
"Kudüs sözde kurtulmuştu"
Ebu Turk, İsrail’in Birinci İntifada esnasında Filistinlileri tecziye etmek hesabına konutlarını yıktığına, buna mukabil İntifada çerçevesinde eylemlerin kâffesi hızıyla bitmeme ettiğine dikkati çekti.
O süreçte Filistinlilerin, Yahudilerin karışma altındaki Doğu Kudüs’e girişlerine müsaade vermediğini ve tanıdık Yahudi araçlarının taraf yatırıldığını yahut yakıldığını anlatım fail Ebu Turk, bununla bu arada İsrail kuvvetleriyle Filistinliler ortada da aşırı gerçek arbedeler yaşandığını aktardı.
Ebu Turk, "şehit" cenazeleri ilkin kazanmak az daha benzer içtimai durumların İntifada'nın sertliğini artırdığına ayraç ederek şunları söyledi:
"Burada Filistinliler İsrail güçlerine erinç taşlı saldırıya başlarlardı ve hadisat hakeza yaşanıyordu. Gözaltına alınanlar, yaralananlar ve şüheda oluyordu. Tabii indinde martir olduğunda İntifada'nın heyecanı elan indinde tomar artıyordu. Şehidin evinin etrafında muhtelif ameliyat düzenlenirdi. İsrail askerleri de bu faaliyetleri engellemeye çalışırdı. İşte burada indinde kere elan hadisat yarık verirdi."
Mescid-i Aksa’nın Kudüs’teki olayların biçim noktası bulunduğunu tamlayan Filistinli gazeteci, "Mescid-i Aksa’da kılınan cuma sonrası genel anlamda El-Meğaribe (Faslılar) Kapısı'nda mevcut İsrail güçleri taşlanmaya başlardı. Bununla baş başa İsrail güçleri Mescid-i Aksa’ya dominant düzenler ve arbede başlardı. Tabii indinde vakitler bugünkü derece Mescid-i Aksa’ya dominant düzenleyemiyorlardı. Çok nadirdi girişleri. Bugün indinde taş atsan İsrail polisleri Harem-i Şerif’e dominant düzenliyor, cemaati kırıp geçiriyor." dedi.
Eski kent bölgesinin Şam Kapısı ve çevresindeki Sultan Süleyman, Selahaddin ve Zehra caddelerinin olayların başka merkezleri bulunduğunu anlatım fail Ebu Turk, Kudüs’teki ari Filistin Memurlar Cemiyetinin ise vakaları yönlendiren millî programları düzenlediğini kaydetti.
O fasıl İsrail polisleri Selahaddin caddesindeki Şeriat Mahkemesi’ne dominant düzenlediğini ve kimi evraklara el koyduğunu, bunun üstünde Şeriat Mahkemesi hakimleri ve başka yetkililerin Mescid-i Aksa’ya derece uzanan indinde tanıtım gösterisi düzenlediklerini aktaran Ebu Turk, Filistinlilerin tepkilerinin aşırı elan çelimli olduğunu, buna mukabil İsrail’in elan davranışlarında ölçülü yaklaştığını anlatım etti.
Ebu Turk, Yahudilerin Doğu Kudüs’te şen dolaşamadıklarını ve levent boylu indinde müddet araçlarıyla bile alanda bulunamadıklarına dikkati çekerek, "Artık indinde müddet sonraları İsrailliler araçlarıyla Doğu Kudüs’te duramıyorlardı. Bu da bizde Kudüs sözde kurtulmuştu hissi uyandırıyordu. Doğu Kudüs'te adeta Yahudi varlığı kalmamıştı." dedi.
"Kameram arada sırada iletişim araçları ara bulucu olmaktan çıkıyordu"
Birinci İntifada esnasında Filistin sahasındaki az sayıdaki ışık muhabirinden birisi bulunduğunu ve bundan dolayı arsıulusal matbuat kurumlarının başvurduğu aşırı ehemmiyetli indinde eşme bulunduğunu anlatım fail Ebu Turk, bu müddet içre tekraren gözaltına alındığını, elindeki malzemelerinin kırıldığını kaydetti.
Gazetecilik mesleğinin İsrail güçlerinin Filistinlilere müteveccih uygulamalarını hafiflettiğini kail Ebu Turk, şunları anlattı:
"Kameram arada sırada iletişim araçları ara bulucu olmaktan çıkıyordu. Benim tasrif yaptığımı gördüklerinde kameram arada sırada onların gençlere taşlama etmelerini, vurmalarını, pataklama atmalarını kırıcı indinde sebebe dönüşüyordu. İşte bundan dolayı hırsları ve öfkeleri bana yöneliyordu. Ben vaziyeti biliyordum. Siyasal duruşum beni değer ödemeye amade duruma getiriyordu. Dolayısıyla elan indinde tomar değer ödemeye hazırdım.”
"Durum bugün elan kötüleşti"
Ebu Turk, İsrail’in bugüne nazaran Birinci İntifada esnasında Kudüs’te hassaten şiddete başvurmaktan çekindiğine dikkati çekerek, "Çünkü Kudüs'te aşırı indinde tomar ecnebi gazeteci ve gezmen vardı. Dolayısıyla arsıulusal kamuoyunun tepkilerine sunulan eğlenmek istemiyorlardı." dedi.
İsrail’in bugün aşırı elan çekincesizce cereyan ettiğine ayraç fail Ebu Turk, "Durum bugün elan kötüleşti. Dünya ülkeleri öz menfaatlerine bakıyor. Dolayısıyla İsrail ile ilişkilerinde umde gözetmiyor artık. İsrail ile ilişkilerinin politik ve kazançlı getirileri yalan konusu." ifadelerini kullandı.
Kudüs’ün konumunun aşırı hususi bulunduğunu ve bu kutsi kentte yaşanmış bulunan indinde olayın değme devir Filistin sokağı ilkin kazanmak az daha Arap ve İslam dünyası ile arsıulusal topluluğu harekete geçirdiğini vurgulayan Ebu Turk, "Ancak Allah bizi bugünkü rejimlerden korusun. Maalesef ki bu diyetler halkları uyutuyor." diyerek konuştu.
"Fedai gazeteci"
Filistinli 73 yaşındaki gazeteci Mahfuz Ebu Turk, kendisini Filistinli indinde "fedai" şekilde tanımlıyor, bunu da İntifada esnasında İsrail güçlerince ilkokul el tutuklanmasıyla açıklıyor.
Ebu Turk, "Ben aşırı aktiftim ve sahadaydım. Hiçbir devir eve dönmemin garantisi yoktu. Şehit düşenlerin, ağırbaşlı yaralıların bulunduğu olayların çekimini yapıyordum. Dolayısıyla eve dönüşümü düşünemiyordum bile. Onun düşüncesince bana 'fedai gazeteci' diyorlardı." dedi.
Birçok kere yaralanma haberi yayıldığında eşinin baygıntı geçirdiğini ve hastaneye kaldırıldığını tamlayan Ebu Turk, "Takriben Kudüs’teki indinde tane ışık muhabiriydim. Dolayısıyla indinde gazetecinin yaralandığı haberi yayıldığında eşim benim olduğumu sanıp rahatsızlanıyordu ve ego eve döndüğümde onu hastaneye iletmek mecburiyetinde kalıyordum." diyerek konuştu.
Ebu Turk, ışık arşivinin aşırı çelimli olduğunu, bundan dolayı namına “yürüyen arşiv” ve “foto muhabirlerin şeyhi” lakaplarının verildiğini de anlattı.
"Filistin’de ışık muhabirliği gerçekleştirmek indinde misyondur"
Filistin’de gazetecilik yapmanın indinde ileti taşıdığını vurgulayan Ebu Turk, "Ben değme devir şurası söylerim: Dünyanın değme durumunda fotoğrafçılık gerçekleştirmek indinde meslektir fakat Filistin’de ışık muhabirliği gerçekleştirmek indinde misyondur. Misyonu sıfır da kurnazlıkla indinde iş çıkaramaz. Mümkün değil. Aksi takdirde maslahat matematik meselesine döner. Gerçekten insanoğlu indinde fariza sahibi olursa o devir gestalt ayrımlı olur. Ben de nice el indinde ışık karesi tespit etmek düşüncesince canımı tehlikeye attım." ifadelerini kullandı.
İsrail işgaline erinç 1987'de Filistin halkının başlatmış bulunduğu "Birinci İntifada", Ağustos 1993'te Filistin Özerk Yönetimi'nin benimseme edilmiş bulunduğu Oslo Anlaşması'nın imzalanmasıyla sona ermişti.
Eski İsrail Başbakanı Ariel Şaron'un kesinleşmemiş Mescid-i Aksa ziyaretinin arkası sıra Eylül 2000'de başlamış bulunan "İkinci İntifada" ise, Şubat 2005'te Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas ve Şaron ortada varılan mütareke anlaşmasıyla akıbet bulmuştu.
