Washington DC
ABD’nin 11 Eylül saldırılarından sonradan başlatmış olduğu "teröre dirlik toptan savaş" siyaseti ve Amerikan ordusunun Afganistan'dan çekilmesi iri seviyede tamamlansa da 20 salname politikanın ışıksız yüzü Guantanamo hapishanesi halen açıkça bulunuyor.
Hapishane, ABD'nin Donanma düşüncesince Küba'dan kiraladığı Guantanamo Körfezi'nde 20 sene evvela ahit kuruldu.
ABD, 11 Eylül 2001'de ülkenin bayrak binaları bulunan New York'taki Dünya Ticaret Merkezi kulelerine ve Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına planlı saldırıların arkası sıra evren hususiyet geçmişine "kara leke" kendisine kaydedilecek indinde etap attı.
Dönemin ABD Başkanı George W. Bush, "teröre dirlik savaş" ismi altında ABD istihbaratı kabilinden genellikle Orta Doğu ve Afrika’da terörle münasebetli oldukları iddiasıyla ele geçirilenlerin, ABD kanunlarının yargısal kendisine sağlamış olduğu haklardan faydalanmamaları düşüncesince Amerikan yargısının izin piyasası haricinde isticvap hücreleri ve hapishaneler kurdu.
Guantanamo hapishanesi de hukuksuz işkencelerin, nahak yere tutuklamaların ve savunmasız infazların yaşandığı en iri ve henüz sonradan kâffesi tutukluların nakledildiği toprak oldu.
Guantanamo’nun kuruluşuna revan süreç
ABD’deki 11 Eylül saldırılarını yıldırı örgütü El Kaide üstlenirken ABD, teşkilat kabilinden üs kendisine kullanıldığı sebebi öne sürülerek 7 Ekim 2001'de Afganistan’ı engelleme etti.
Bu işgalden çelimsiz müddet sonradan da Bush'un "teröre dirlik toptan savaş" politikasının en ışıksız yüzü bulunan iklim dışındaki hapishaneler kuruldu ve buralarda tutulanlara müteveccih azap muhtevalı sorgulamalar başlatıldı.
ABD ordusu kabilinden ilkin Afganistan iktisap etmek az daha nice ülkede yıldırı şüphelisi kendisine ele geçirilen kişiler, işkencelerle sorgulanmak az daha ABD haricinde Amerikan üslerindeki isticvap merkezlerine ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) kabilinden kurulan duyurulmayan hapishanelere nakledildi.
Bush yönetimi, 11 Ocak 2002'de Küba'nın Guantanamo Körfezi'nde mevcut ABD Donanma Üssü'nde yıldırı şüphelilerinin tutulacağı indinde hapis kurduklarını açıkladı. Ancak Guantanamo yıldırı şüphelilerinin tutulduğu biricik hapis kendisine bilinse de Tayland ilkin iktisap etmek az daha nice ülkede mevcut azap hapishanelerinin varlığı 2006’ya derece duyurulmayan kaldı.
Guantanamo'da toplanmış 797 erkek azap gördü
Afganistan, Irak ve gayrı semt vatanlarında tutuklananların, muhtelif işkencelere sunulan kalmış olduğu Guantanamo hapishanesine kuruluşundan ahir 1 sene içre 680 zanlı getirildi.
ABD Savunma Bakanlığı verilerine uyarınca ise şimdiye derece Guantanamo’da 797 zanlı tutuldu.
"Dünyanın en biçimsiz hapishanesi" kendisine tanımlanan Guantanamo'daki yevmiye yaşama bağlı görüntüler, bugüne derece kamuoyuyla aşırı hudutlu biçimde paylaşıldı.
Turuncu giyecekler ve yağız kukuleta giydirilen zanlıların statüleri, Guantanamo ile ilgilendiren tartışmaların merkezinde toprak aldı.
Başta insanoğlu hakları örgütleri iktisap etmek az daha arsıulusal kamuoyu, Bush yönetiminin ABD topraklarında töhmet benimseme edilen işkenceyi rahat muktedir kızarmak ve mahkumların ABD yasalarının sağlamış olduğu imkanlardan faydalanmalarını pürüz temdit etmek düşüncesince Guantanamo'yu açtığına dikkati çekiyor.
Ayrıca, Bush yönetiminin buradaki tutukluları "düşman savaşçı" kendisine tanımlaması da bu insanların askeri mahkemede yargılanmalarının yöntemini açtı.
- Obama sözünü tutamadı
Başkanlık düşüncesince adaylığını 2007 senesinde açıklanan Barack Obama, Guantanamo'yu kapatmayı, seçme kampanyasının ehemmiyetli vaatlerinden bir tanesi kendisine duyurdu.
Obama, riyaset devrinde de "ABD’nin imajında kişmiri indinde leke" kendisine değerlendirdiği Guantanamo'yu bloke etmek istediğini sonsuz vurguladı.
Başkanlık vazifesini devralmasından biraz devir sonradan imzaladığı kararnameyle hapishanenin indinde sene içre kapatılması emirini sağlayan Obama, bu emirini adına getiremedi.
Başkanlığının akıbet yılı 2016'nın Şubat ayında, Guantanamo'nun kapatılmasına müteallik planını Beyaz Saray'da kameralar karşısında açıklanan Obama, küsurat tutukluların indinde tarafını ülkelerine ve ya onları benimseme fail üçüncü devletlere göndermeyi planlandığını dile getirdi.
Obama, hala gözdağı kendisine tanıdık tutukluları ise ABD'deki hapishanelere yerleştirmeyi tasarladıklarını tabir etti.
Ancak, 8 salname rolü zarfında Guantanamo'yu kapatmaya muvaffak olamadığını görevinin akıbet aylarında Beyaz Saray’da düzenlemiş olduğu indinde matbuat toplantısında itiraf fail Obama, Amerikan Kongresinin baskılarının buna bariyer bulunduğunu encam sürdü.
Obama, göreve ulaştığında Guantanamo'da 245 mevkuf bulunuyordu ve bunlardan 204'ünün yargılamasını tamamlatıp kimilerini zat ülkelerine iadeli etti kimilerini ise üçüncü indinde ülkenin denetimine verdi.
- "Taliban Beşlisi" de Obama devrinde başıboş bırakıldı
Guantanamo ile ilgilendiren akıbet senelerde en aşırı konuşulan husus ise Afganistan'da birliğini vazgeçme ettikten sonradan Taliban'a köle sakıt Amerikalı Çavuş Bowe Berghdal'ın, 5 Taliban üyesi ile 2014'te sayışma edilmesi oldu.
"Taliban Beşlisi" kendisine da anılan bahis konusu Taliban üyeleri, ABD'nin 31 Ağustos 2021'de Afganistan’dan çekme dönemini tamamlamasının arından Kabil'de kurulan Taliban iare hükümetinde ciddi görevler aldı.
Bunlardan Hayrullah Hayırhah Enformasyon ve Kültür Bakan Vekili, Nurullah Nuri Hudut Sınır ve Kabile İşleri Bakan Vekili, Muhammed Fazıl Savunma Bakan Vekili Yardımcısı ve Abdul Hak Vasik Taliban'ın İstihbarat Müdürü kendisine atandı.
Hükümetin ilanından çelimsiz indinde müddet evvela ise bire indinde gruptan Muhammed Nabi Omari, Doğu Host vilayetinde ilbay kendisine görevlendirildi.
- Trump devrinde çabucak 1 erkek salıverildi
Donald Trump, 2016 seçme yarışında başkanlığı kazanması yerinde Guantanamo hapishanesini kapatmayacağını ve terörden tutuklananları orada tutmaya bitmeme edeceğini vadetmişti.
Başkanlığı kazandıktan indinde sene sonradan 18 Şubat 2018'de, Kongrede "Birliğin Durumu" konuşmasını karşıcı Trump, burada Guantanamo hapishanesinin açıkça kalması düşüncesince toy indinde Başkanlık Kararnamesi imzaladığını duyurdu.
Trump devri zarfında hapishaneye toy tutuklular getirilmezken, Trump’ın Kongredeki duyurusunun arkası sıra Pentagon, 2 Mayıs 2018'de Ahmed Muhammed Ahmed Haza al Darbi adlı Suudi Arabistan yurttaşı indinde tutukluyu Riyad'a iadeli ettiklerini ve Darbi'nin 2027'ye derece Suudi Arabistan'da hapiste kalacağını açıkladı.
Darbi, Trump devrinde Guantanamo'dan salıverilen biricik mevkuf oldu.
- Biden kapatabilecek mi?
ABD Başkanı Joe Biden, hem Obama devrinde reis yardımcılığı icra ettiği tam tıpkı zamanda 2020 riyaset yarışı esnasında Guantanamo'nun kapatılması gerektiğine aksan yaptı.
Başkanlık koltuğuna oturduktan sonradan ise Biden şimdiye derece çabucak indinde Guantanamo tutuklusunu başıboş bıraktı.
Pentagon, 19 Temmuz 2021'de Guantanamo'daki akıbet Fas yurttaşı 56 yaşındaki Abdullatif Nasır’ı, Fas'a iadeli ettiklerini açıkladı.
Böylece Biden dönemindeki geçmiş salıvermeyle baş başa Guantanamo'daki mevkuf sayısı 39'a indi fakat Biden'ın, bu biçimsiz ünlü hapishaneyi kapatabileceği üzerine halen istifham işaretleri bulunuyor.
Pentagon Sözcüsü John Kirby'nin verdiği bilgilere göre, küsurat 39 tutukludan ikisinin cezası kesinleşmişken, 10'unun askeri duruşma süreci bitmeme ediyor.
Diğer 13 mevkuf apayrı ülkeye iadeli düşüncesince uygunken, 14’ü de süreli incelemeye yayıncı tutuluyor.
Askeri duruşma süreci yapılmasından sonradan süreli incelemeye yayıncı tutulan tutukluların, henüz sonradan apayrı ülkeye iadeli edilmeye akıllıca olup bulunmadığı değerlendiriliyor.
Gerekli süreçler yapılmasından sonradan da iadeli edilecek iklim ile lüzumlu teftiş prosedürleri görüşülüyor.
Obama devrinde başıboş bırakılan yahut apayrı ülkeye iadeli edilenlerin yüzdelik 85'inin terörle uğur boncuğu biçimde münasebetli bulunmadığı ortaya çıkmıştı fakat buna karşın 197 tutuklunun Guantanamo’dan salıverilmesi seneler almıştı.
Biden’ın geride küsurat 39 tutukluyu başıboş bırakmasının da etraflıca sürebileceği konuşulurken, ABD kamuoyunda bilhassa de Kongrenin baskısı altında, Guantanamo hapishanesini kapatmasının aşırı mümkün bulunmadığı değerlendiriliyor.
