Bakü
Azerbaycan'da bağımsızlığın baştan kazanılmasının 30. sene dönümü kutlanıyor.
Azerbaycan'da bağımsızlık, 28 Mayıs 1918'de Mehmet Emin Resulzade başkanlığındaki Milli Şura kabilinden anons edildi. Ülke, dü salname çelimsiz dönemden sonraları Sovyetler Birliği kabilinden nehiy edilmesi sonrası 18 Ekim 1991'de gün sahnesinde baştan serbest mutluluk namına yerini aldı.
Azerbaycanlılar, 70 sene Sovyet yönetimi altında yaşasalar da zamanında Doğu'nun geçmiş demokratik cumhuriyeti ikrar edilen, ırk, din, anlayış ve eşey farkı gözetmeksizin topu topu yurttaşlara denktaş hukuk tanıdığı bulunan birlikte devlete ehil olduklarını tek devir unutmadı.
Sovyet ordusunun 20 Ocak 1990'da Bakü ve başka kentlerde eş ve bebek ayırmadan icra ettiği katliam, Azerbaycan halkının Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) yönetimine bulunan itimatını ağız ağıza sarsarak ülkenin istiklaline revan süreci hızlandırdı.
Dönemin parlamentosu niteliğindeki Azerbaycan Yüksek Konseyinde 30 Ağustos 1991'de istiklal anons edilmesi anlamında deklerasyon ikrar edildi. Eylül 1991'de Sovyetler Birliği'nden ayrılarak bağımsızlığın anons edilmesinin tartışıldığı oturumlar yapıldı. Yüksek Konseyce, 18 Ekim 1991'de "Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bağımsızlığı Hakkında Anayasa Akti" oy çokluğuyla ikrar edildi.
Kabul edilen belgede Sovyetler işgalci namına açıklandı ve Azerbaycan'ın, 1918'de kurulan cumhuriyetin varisi bulunduğu anons edildi.
Yüksek Konseyin sonucunda 29 Aralık 1991'de referanduma götürüldü. Referandumda halkın az elan tamamı, bağımsızlıktan yana oy kullandı.
Azerbaycan, sabık 30 yılda ekonomisini pekiştirdi, ordusunu güçlendirdi. Kardeş diyar Türkiye ile ilişkilerini mühim teşrikimesai düzeyine çıkartan Azerbaycan, gerçekleştirdiği erke ve iblağ projeleriyle çelimli lehçe oyuncu biçimine geldi.
Bugün bundan sonraları hesaplı imkanları kısıtlı, ülkelerini kaybeden birlikte diyar değil, semt ve dünyada nüfuzu tedricen artan, ekonomisi büyüyen, ülkelerini işgalden kurtaran çelimli birlikte Azerbaycan var.
Karabağ'ın nehiy ve kurtarılış süreci
Bağımsızlığın geçmiş yıllarında Azerbaycan, Ermenistan'ın yer talepleri ve saldırılarıyla gönül rahatlığı karşıya kaldı.
Azerbaycan'daki politik çekişmelerden de faydalanan Ermenistan, 1991-1993'te Karabağ ve civarındaki illeri nehiy etti. İşgal sonucunda kısaca 1 milyon Azerbaycanlı yurtlarını vazgeçme geçirmek mecburiyetinde kaldı.
Azerbaycan, probleminin sulh yolu ile çözülmesi düşüncesince Rusya, Amerika ve Fransa'nın eş başkanlığındaki Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu vasıtasıyla senelerce Ermenistan'la araştırma yürüttü. Müzakerelerden kâr çıkmayınca, Ermenistan ordusu da çıplak iskân birimlerine saldırılarını artırınca Azerbaycan bundan sonraları arsıulusal hukuktan doğan hakkını istimal zımnında gitti.
Azerbaycan, Ermeni güçlerinin Azerbaycan çıplak iskân birimlerine biberli açması dair 27 Eylül 2020'de gönül rahatlığı taarruz operasyonunu başlattı. Bir müddet sonraları "vatan savaşına" dönüşen bu operasyonda Azerbaycan ordusu ülkelerini kurtararak halkın 30 salname hasretine akıbet verdi.
Azerbaycanlıların "Vatan Muharebesi" söylediği 2. Karabağ Savaşı, 44 gün sürdü ve 10 Kasım 2020'de Ermenistan, yenilgisini ikrar fail bildiriye imza atınca sona erdi.
Azerbaycan ordusu, 44 günde 5 şehir, 4 belde ve 286 köyü işgalden kurtardı, imzalanan deklerasyon gereği Ermenistan ordusu Kelbecer, Laçın ve Ağdam illerini vazgeçme geçirmek mecburiyetinde kaldı.
Azerbaycan'ın yer yağı ve saf kavara projeleri
Azerbaycan'ın hesaplı gelişiminin temeli, rahmetlik Cumhurbaşkanı ve Ulusal Lider Haydar Aliyev'in 7 ülkeden 11 şirketle, Azerbaycan'ın en iri yer yağı yatağı Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) havzasının işletilmesini ve petrolün evren pazarlarına çıkartılmasını öngören "Asrın Anlaşması"nı imzalamasıyla atıldı.
Azerbaycan, petrolün taşınması düşüncesince Türkiye ve Gürcistan'la teşrikimesai yapmış oldu ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Boru Hattı nesir edildi.
1990'lı yılların başlarında yer yağı üretimi bulunmayan denilecek derece mütenakıs Azerbaycan, bugün 30'dan çok ülkeye yer yağı ve yer yağı ürünleri satıyor.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev zamanında ise saf kavara sektöründe atak yapıldı. Şahdeniz 2 yatağından çıkarılan saf gazın Türkiye ve Avrupa'ya iletilmesini sağlayan, Güney Kafkasya Boru Hattı, Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı'ndan (TAP) oluşan Güney Gaz Koridoru nesir edildi.
Türkiye ile "bir millet, dü devlet" müttefikliği kuruldu
Azerbaycan'ın bağımsızlığını geçmiş tanıdığı bulunan mutluluk Türkiye oldu. Merhum Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Türkiye ve Azerbaycan düşüncesince kullandığı "bir millet, dü devlet" lafları ilişkilerde esas ilke oldu.
İlişkilerini mühim müttefiklik üstünde kuran Türkiye ile Azerbaycan, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı, TANAP, Bakü-Tiflis-Kars sert yolu hattı denli planlara imza attı.
2. Karabağ Savaşı'nda Türkiye ve Türk halkı Azerbaycan'a politik ve içsel dayanak verdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Azerbaycan bekâr değildir." şeklindeki açıklaması, üçüncü güçlerin Azerbaycan'ın operasyonuna karışan olmasını engelledi.
Erdoğan ve Aliyev, 15 Haziran 2021'de Şuşa Beyannamesi'ni imzalayarak dü diyar arasındaki ilişkileri elan fevk düzeye çıkardı.
Azerbaycan, arsıulusal kuruluşlarda deli dolu gösteriş alıyor
Bağımsızlıktan sonraları Ermenistan haricinde yandaki ve yaklaşan topu topu ülkelerle güzel münasebat kuran Azerbaycan, Bağımsız Devletler Topluluğu, Türk Konseyi, İslam İşbirliği Teşkilatı, Bağlantısızlar Hareketi, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve AGİT denli arsıulusal kuruluşlarda deli dolu gösteriş alıyor.
2012-2013 zamanında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin arızi üyesi bulunan Azerbaycan, halen Bağlantısızlar Hareketinin fasıl başkanlığını yürütüyor.
Tarih ve çağcıllık birlikte arada
Azerbaycan'da ekonominin gelişmesiyle şehirlerin çehresi de değişmeye başladı. Özellikle başşehir Bakü, akıbet zamanlarda nesir edilen Flame Towers, Haydar Aliyev Merkezi, Olimpiyat Stadı denli acemi mimarlık yapılarla Kız Kulesi, İçerişehir Korusu denli zamanı yapıların bütünleştiği site namına turistlerin beğenisini çekiyor.
Bir vakitler yer yağı sanayisi kenti bulunan Bakü, demin Avrupa Oyunları, İslami Dayanışma Oyunları, Formula 1 ve UEFA Avrupa Ligi bitiş maçlarına ev sahipliği yapmasıyla biliniyor.