Johannesburg
Eski ismiyle "Svaziland" namına tanıdık Güney Afrika ülkesinde, Kral 3. Mswati karşıtı protestocular, hükümete karşıtı tepkilerini yollara barikatlar kurarak ve bazısı alanlarda iş yerlerini yağmalayarak gösteriyor.
Kral'a değgin asayiş güçleri ile çoğunluğu öğrencilerden ve gençlerden oluşan protestocular ortada çoğunlukla çatışmalar yaşanıyor.
AA muhabiri, ülkede kesin monarşi karşıtı eylemlerin gelişimini ve krize değgin akıbet hali derledi.
1 Esvatini'de kesin monarşi karşıtı gösteriler ne devir başladı?
Siyasi partilerin 1973'ten bu yana yasaklı bulunduğu ve 1,1 milyonluk nüfusunun 3'te 1'inin besin sorunlarıyla yüzleştiği Esvatini'de el erki yanlısı evvel protestolar, 20 Haziran'da başladı.
İfade özgürlüğü ve siyasal tümen yasağının kaldırılması kabilinden demokratik taleplerle süregelen bu barışçıl gösteriler, 25 Haziran'dan itibaren soygunculuk ve sertlik vakalarına dönüştü.
26-27 Haziran'da polisin kaba müdahalesi kararı olayların büyümesinin arkası sıra hükümet, 29 Haziran'da toy kimse koronavirüs (Kovid-19) salgınını esbabımucibe göstererek sokağa çıkacak yasağı duyuru etti.
Güvenlik kuvvetleriyle protestocular ortada 30 Haziran'da yaşanmış bulunan çatışmalarda, 8 bireyin yaşamını kaybetmesi ve onlarca bireyin yaralanmasıyla olaylar toy ortak boyuta taşındı.
2- Temmuz vakalarında neler yaşandı?
Yaşanan dirilik kayıplarının arkası sıra sertliğini çoğaltan protestolar, orak ayı kökeninden itibaren aracısız Kral 3. Mswati'nin iktidarını gaye almaya başladı.
Hükümet, 1 Temmuz'da sertlik vakalarını eğlemek düşüncesince orduyu göreve çağırdı.
Asker ve polisin kaba müdahalesi sonucu, temmuzun evvel haftasında minimum 19 isim hâlâ yaşamını kaybetti. Bununla baş başa temmuzun ikinci haftasından itibaren hükümet güçleri, diyar genelinde kontrolü sağladı.
Muhalif milletvekilleri Bacede Mabuza ile Mthandeni Dube ise vakalarla ilişkileri bulunduğu nedeni öne sürülerek 29 Temmuz'da tutuklandı.
3- Olayların anahtar adı Kral 3. Mswati kimdir?
Kral 3. Mswati, "dünya tarihinin en levent boylu müddet tahtta artan (83 yıl) hükümdarı" unvanının sahibi bulunan Kral 2. Sobhuza'nın 210 çocuğundan birisi namına 1968'de Manzini'de dünyaya geldi.
1986'dan bu yana 35 senedir ülkeyi müdür 3. Mswati, otoriteli ve kısıtlayıcı ortak halife namına tanınıyor.
Kral'ın, 15 karısı ile sürdürdüğü fazla yaşantısı ise ilkin ihtilaf peyda etmek neredeyse halkın tepkisine illet oluyor.
Ülke ekonomisinin ehemmiyetli ortak bölümünü arama fail 3. Mswati'nin aut politikada Çin Halk Cumhuriyeti'ne karşı Tayvan'a bulunan desteği dikkati çekiyor.
4- Ülkede akıbet gidişat nedir?
Ekim ayının ikinci haftasından itibaren diyar genelinde rüştiye ve ortaöğretim öğrencilerince terbiye şartlarının iyileştirilmesi ve vakfedilmiş milletvekilleri Mabuza ile Dube'nin başıboş bırakılması isteğiyle meydana gelen gösterilerin sertlik eylemlerine dönüşmesiyle ülkede siyasal potansiyel farkı esasen yükseldi.
Yaşanan olaylar kararında nice okulda ağırbaşlı hasar oluşurken, hükümet okullarda tahsile açıklık verildiğini açıkladı.
Gösterilerin camianın öbür kesimlerine yayılması üzerinde 21 Ekim'de diyar genelinde içtimai medyaya muvasala engellendi.
Bu gelişmelerin arkası sıra Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC), hükümet yetkilileri ve protestocularla müzakere etmek neredeyse yukarı dozaj hususi astronomi görevlendirdi.
Özel astronomi ile hükümet yetkilileri ortada meydana gelen görüşmelerin arkası sıra hükümet, protestoculara "ulusal diyalog" çağrısında bulundu.
SADC kabilinden da desteklenen bu çağrıyı asayiş endişeleriyle reddeden muhalifler, hükümet güçlerinin saldırılarına karşı sivil polis polis halkı arkalamak düşüncesince SADC'nin ortak sulh gücü görevlendirmesini arzu etti.
Muhalifler, siyasal reformların gerçekleştirilmesi düşüncesince ortak "geçiş hükümeti kurulması" çağrısında da bulundu.
28 Ekim bakımından ülkenin muhtelif bölgelerinde gösteriler bitmeme ediyor.
5- Olaylarda bugüne değin ne denli dünyalık ve dirilik kaybı gerçekleşti?
Ülkede yaşanmış bulunan vakalarda bugüne değin minimum 27 isim yaşamını kaybetti, yüzlerce protestocu yaralandı.
Muhalifler ise hoppadak haziran ve temmuzdaki vakalarda minimum 60 protestocunun asayiş güçlerince öldürüldüğünü tez etti.
Hükümetin verilerine göre, yaşanmış bulunan soygunculuk vakalarında şimdiye denli minimum 2 bilyon Türk lira hasar oluştu ve kestirmece 5 bin isim işinden oldu.