Pek çok ebeveynin en zorlandığı konulardan bir tanesi de tuvalet eğitimi. Bu anlamda konuyla alakalı olarak bilgilendirmelerde bulunan İzmir Kavram Meslek Yüksekokulu Öğr. Gör. Damla Güzeldere Aydın, “Bu eğitime çocuğun hazır olduğu zaman başlanılması önemlidir. Bu doğrultuda bu eğitimin en önemli aşamasının çocuğu hazırlama yani eğitime başlamadan önceki süreç olduğunu söylemek mümkündür.” dedi.
Tuvalet eğitimi için çocukların bireysel farklılıklarının da göz önünde bulundurularak 18-36 ay arasının ideal bir dönem olduğunu söyleyen Aydın, çocuğun tuvalet alışkanlığını daha rahat kazanması için eğitim öncesi hazırlık sürecinin 18 ile 24 ay arası sürdüğünü ifade etti.
“Çocuğunuz size ne zaman tuvalet eğitimine başlayacağınızın sinyalini verecektir”
Aydın, “Tuvalet eğitimine hazırlık sürecinde öncelikle çocukların tuvalet hakkında bilgi sahibi olmasına özen gösterilmelidir. Bu noktada da çocuklar için en iyi öğrenme aracının oyun olduğunu düşündüğümüzde tuvaleti de oyun yolu ile çocuklara öğretmek, oyun yolu ile içselleştirmelerini sağlamak doğru olacaktır. Oyun sırasında oyuncakları tuvalete götürmek, bebeğin tuvaleti gelmiş, hadi bebeği tuvalete götürelim diyerek bebeği klozete oturtmak, sonrasında: Aferin, tuvaletini yaptın şimdi tuvalet kâğıdı ile temizleyelim, sifona basalım ve dışkıya bay bay yapalım diyerek oyunsu süreçler oluşturmak, çocuk için eğlenceli bir öğreti olacaktır” dedi.Bununla birlikte çocuğun bakımını üstlenen kişilerin de tuvalete gidecekleri zaman, çocuğun duyacağı bir şekilde “tuvaletim geldi” “tuvaletimi yapıp geleceğim” diyerek bu süreci normalleştirmelerinin önemli olduğunun altını çizen Aydın, “Resimli öykü kitapları, çocuğun gelişimini ve eğitimini desteklemede önemli bir role sahiptir. Bu noktada tuvalet eğitimi ile ilgili çocuğun yaşına ve gelişimine uygun resimli öykü kitapları okumak, çocuğun özellikle psikolojik açıdan sürece olumlu bir şekilde hazırlanmasını destekleyecektir” şeklinde konuştu.
Çocuğunuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunu farkettiniz, peki nasıl başlanmalı
Hazırlık süreci ile birlikte çocuğu çok iyi şekilde gözlemlemenin ve çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğuna dair verdiği ipuçlarını takip etmenin büyük önem taşıdığını söyleyen Aydın, çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunda ebeveynlere ne zaman başlayacağının sinyalini verdiğini belirterek bu ipuçlarını şu şekilde sıraladı:Çocuğunuz tuvaletini bezine yapmaktan, bez takmaktan rahatsız olmaya başlarsa,
Tuvaletini yaparken koltuğun arkasına, perdenin arkasına veya belirli köşelere geçerek dışkısını yapmaya çalışırsa,
Tuvaletinin geldiğini ifade edebilecek düzeyde dil gelişimine sahip olmaya başlarsa,Bezinin kuru kalma süresi uzarsa,
Tuvalete gitmeye ve klozeti kullanmaya karşı istekli olmaya başlarsa,
Tuvalet eğitimine hazırlık aşamasında uyguladığınız yöntemlere olumlu tepkiler vermesi gibi ipuçları, çocuğun tuvalet eğitimine hazır olduğunu düşünebiliriz.
Aydın, “Tuvalet eğitimine başlamaya karar verildiğinde öncelikli olarak çocuğun anlayacağı bir şekilde artık bez kullanmayacağını, tuvaletini tuvalete yapacağını ve bez yerine külot kullanacağının açıklanması gerekir.” dedi. Çocuğun tuvaletini yapmak için kullanacağı aparatın alışverişini çocuk ile birlikte yapılmasının hazırlık için aparatı benimsemesinde kolaylık sağlayacağını belirterek ayrıca tuvalet aparatına tuvaletini yaptıktan sonra çocuğun yanında dışkının tuvalete dökülüp sifona basılmasının da önemli olduğunu söyleyen Aydın, sözlerine şöyle devam etti:
“Çocuk klozete oturduğunda ayakları yere basmadığı zaman tedirgin olabilir. Bunu önlemek ve çocuğun kendini güvende hissetmesi sağlamak için ayağının altına koyabileceği basamak alınması faydalı olacaktır. Tuvaletini yaptıktan sonra, aferin dışkını tuvalete bıraktın gibi söylemlerde bulunmak çocuğun hoşuna gidecek ve davranışın pekişmesini destekleyecektir. Aynı zamanda sifona basarak dışkıya bay bay yapmak süreci eğlenceli hale getirmeyi sağlayacaktır” dedi.
“Kızmak ve cezalandırmak gelişimini olumsuz etkileyebilir”
Son olarak tuvalet alışkanlığı kazanma süresinin çocuktan çocuğa farklılık göstereceğini unutmamak gerektiğini hatırlatan Öğr. Gör. Damla Aydın, “Bazı çocukların bir haftada tuvalet alışkanlığı kazanırken bazılarının bu alışkanlığı bir ayda kazanması muhtemeldir. Bu noktada çocuğa bakım veren kişilerin sabırlı ve sevecen yaklaşımı çok önemlidir. Altına kaçırdığı için çocuğa bağırmak, kızmak, cezalandırmak, tehdit etmek gibi uygun olmayan davranışlar çocuğun gelişimini ve sürecin işleyişini olumsuz yönde etkileyecektir. Bu gibi olumsuz davranışların yerine çocuğa bunun normal olduğu, ilk başlarda herkesin altına kaçırabileceği, zamanla onun da tuvaletini tutarak sadece tuvalete bırakmayı gerçekleştirebileceği uygun bir dille anlatılmalı; çocuğun tuvalet alışkanlığı kazanma sürecini rahat bir şekilde atlatması sağlanmalıdır” uyarısında bulundu.