Dakar
İlk kere 2000 senesinde Çin'de 44 Afrika ülkesinin katılımıyla planlı forum, bu sene 53 Afrika ülkesinden bakanları müşterek araya getirdi.
Çin Devlet Başkanı Şi Jinping'in videoteyp konuşma kanalıyla katılmış olduğu forumda, Çin tarafının en baş döndürücü aksan meydana getirdiği husus acemi kimse koronavirüs (Kovid-19) salgınında Çin'in Afrika kıtasıyla aşılama paylaşımı oldu.
Ancak forumdan endamsız müddet ilkin Pekin yönetiminin, Uganda'nın 200 milyon dolarlık güven borcu karşılığında Entebbe Uluslararası Havalimanı'na el koyması Çin'in Afrika'da yürüttüğü "borç diplomasisi" konusunu da baştan münakaşaya açtı.
Çin, 2016'dan beri kıtaya verdiği borçların müşterek yönünü baştan kıymetlendirme yada iptal sonucu alsa da Afrika memleketlerini ödeyemeyecekleri borçların dibine sokmakla suçlama ediliyor.
Dünyanın en alacaklı ülkesi
Afrika kıtasında anne borç sağlayan diyar konumunda mevcut Çin, dakika anne kara memleketlerini namına borçlandırarak "farklı müşterek sömürgecilik" modeli denemekle suçlanıyor.
ABD merkezli William&Mary's Küresel Araştırma Enstitüsüne değgin AidData verilerine göre, Çin, 2000-2017 devrinde toplamda 843 bilyon dolar borç vererek dünyanın en alacaklı ülkesi konumunda bulunuyor.
Veriler, bu miktarın 207,4 bilyon dolarının, Çin'in Afrika'da sağlamış olduğu finansmanlar ve kıtada yürüttüğü 5 bin 152 plan kapsamında harcandığını ortaya koyuyor.
Çin, 207,4 bilyon doların 42 bilyon dolarını kalkınma katkısı planlarına ayırsa da 136 bilyon dolar ise anne kara ülkelerinin borç hanesinde toprak alıyor.
Afrika ülkelerinin almış olduğu ödenmesi "imkansız" borçlar
AidData'nın eylülde Çin'in Kuşak ve Yol projesine değgin yayımladığı raporda da Pekin'in Afrika ülkelerine faziletli faizle verdiği borçlara ilgi çekildi.
Rapora göre, Çin, kendisinden tahsil edilen borçlarının güven getiri oranını çoğu kere yüzdelik 4,2 yöresinde tutuyor ve 10 yıldan elan az müşterek müddette arka ödenmesini istiyor.
OECD vatanlarında güven borçlanmasında makbul faizlerin yüzdelik 1, arka ödemelerin de 28 yılı aştığı düşünülünce Çin'in Afrika ülkelerine uyguladığı borç stratejisi de sık sık eleştiriliyor.
Çin'den 2000-2017 devrinde 5'er bilyon dolardan müşterek tomar borç meydan 13 Afrika ülkesinin bu borçları belirlenen müddet ve faizle ödemesine ise az elan olanaksız gözüyle bakılıyor.
23 Afrika ülkesinin Pekin'e borcu GSYH'nin yüzdelik 10'unundan fazla
Aidata verilerinde Çin'in Afrika ile kurduğu ilişkide duyurulmayan istikraz tehlikesine de ilgi çekiliyor. Buna göre, 2000-2017 devrinde Çin, kıtaya verdiği borcun yüzdelik 20'sini (39,8 bilyon dolar) "gizli borç" şekilde kayda geçti.
Çin'in hususi bölüm yada başka aktörlere verdiği borcu gene hükümetlerden öğrenim etmesi de kıtada nice ülkeyi akıbet senelerde zora sokuyor.
Sözleşmelerdeki muğlak ifadeler zımnında hükümetlerin Çin'e ne denli borçlandığını mükemmel bilemediği de aksan yapılıyor.
Aralarında Senegal, Togo, Kamerun'un da bulunmuş olduğu 23 Afrika ülkesinin, Pekin yönetimi yada Çinli para kurumlarına bulunan borcu Gayri Safi Yurt İçi Hasılalarının (GSYH) yüzdelik 10'unu eski durumda.
Aidata ve Dünya Bankası Borç Raporuna gereğince Kongo Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi ve Angola, GSYH'nin yüzdelik 50'sinden ilavesi denli Çin'e borçlandı.
Çin'in, tahsilatı garantilemek düşüncesince borç karşılığında ilgilendiren ülkelerle aykırı kaynakları değişim yapmak meydana getirdiği da biliniyor.
Doğal Kaynak Yönetişim Enstitüsünün Şubat 2020 tutanağına göre, Çin, Angola'da enfrastrüktür projeleri karşılığında petrol, Gine'de tarz inşası karşılığında boksit, Gana'da sayrılarevi ve tarz projeleri karşılığında borcunu boksit, arz yağı ve hint bademi ile öğrenim ediliyor.
Tüm olumsuzluklara rağmen kıtayla 2019'da 208 bilyon dolarlık tecim hacmine vasıl Çin, Afrika'nın en ehemmiyetli ticari partneri olma hususi durumunu koruyor.